زمین شناسی، ژئوشیمی و جایگاه زمین ساختی چند مخروط آتشفشانی در جنوب خاوری ایران

Authors

  • حبیب بیابانگرد استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
Abstract:

مخروط‌های آتشفشانی کوه سُم، کوه زا بزرگ و کوه زا کوچک در جنوب خاوری شهرستان بم و شمال باختری آتشفشان بزمان قرار دارند. این مخروط‌ها از نظر زمین‌شناسی متعلق به زون ایران مرکزی و حاشیه جنوب خاوری بلوک لوت هستند. گدازه‌های آنها ترکیب بازالت، اُلیوین‌بازالت، آندزیت و آندزی‎بازالت با بافت غالب تراکیتی دارند.کانی‌های اصلی این گدازه‌ها پلاژیوکلاز، پیروکسن و اُلیوین است. نهشته‌های آذرآواری، لاپیلی، توف، خاکستر و بمب‌های آتشفشانی به همراه جریان‌های گدازه‌ای سازندگان اصلی این مخروط‌های آتشفشانی هستند. آنها مخروط تک‌منشأیی و دوره‌های فورانی محدود دارند. با توجه به نوع مواد سازنده مخروط، این آتشفشان‌ها در زمره آتشفشان‌های نوع هاوایی تا استرامبولی قرار می‌گیرند. ویژگی‌های ژئوشیمیایی آنها همچون بالا بودن نسبت‌های (33-45 =Ce/Yb) و (33/4=Zr/Y)، غنی‌شدگی از LILE و آنومالی منفیCr، Ni و تا حدودی Eu درآنها بیانگر ماگماتیسم کالک‌آلکالن وابسته به فرورانش است. از طرفی الگوی نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده نسبت به کندریت و گوشته اولیه در آنها نشان می‌دهد که از عناصر خاکی سبک غنی‌شدگی بیشتری نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین دارند و مشابه الگوی سنگ‌های وابسته به مناطق فرورانش و سری ماگمایی کالک آلکالن هستند. همچنین ویژگی‌های ژئوشیمیایی چون نسبت بالای La/Yb بین 8/6 تا 07/13، محتوای پایین Rb و برخی از نمودارهای تکتنوماگمایی نشان از تمایل این سنگ‌ها به محیط‌های فرورانش اندکی متمایل به درون صفحه‌ای دارند. ماگمای سازنده سنگ‌های مورد بررسی، نتیجه ذوب بخشی یک منبع گارنت لرزولیتی غنی شده درعمق 100 تا 110 کیلومتری است. چنین به نظر می‌رسد که شکل‌گیری این مخروط‎های آتشفشانی مرتبط با فرورانش صفحه‌ عمان به زیر مکران و وابسته به کمان ماگمایی مکران- چغایی باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سنگ شناسی و جایگاه زمین ساختی سنگ‌های آتشفشانی و نیمه‌عمیق شرق خوسف (جنوب غرب بیرجند)

چکیده منطقه‌ مورد مطالعه در 10 کیلومتری شرق خوسف (جنوب غرب بیرجند) و در کناره شمال شرقی بلوک لوت و مرز آن با زون جوش خورده سیستان قرار دارد. در این منطقه، آتشفشانی‌های ائوسن- الیگوسن (داسیت، ریوداسیت، آندزیت، تراکی-آندزیت و به ندرت آندزیت بازالتی)، سنگ‌های نیمه عمیق (میکرودیوریت) و آذرآواری‌ها (توف، برش، آگلومرا) رخنمون داشته به نحوی که آمیزه افیولیتی کرتاسه فوقانی و فلیش‌های ائوسن را قطع می نم...

full text

سنگ شناسی، ژئوشیمی و جایگاه زمین ساختی گرانیتوئیدهای کوه میش (جنوب سبزوار)

توده­ی گرانیتوئیدی کوه­میش در 45 کیلومتری جنوب سبزوار واقع شده و از نظر تقسیم­بندی زمین ساختی، بخشی از منطقه­ی سبزوار است. ترکیب آن از گرانیت تا دیوریت و گابرو تغیر می­کند و در زمره گرانیتوئیدهای نوع i قرار می گیرد. بنابر نمودار­های ژئوشیمیایی دارای ماهیت آهکی-قلیایی و شبه آلومین تاپرآلومین ضعیف است. همچنین الگوی مسطح عناطر نادر خاکی نشان می دهد که خاستگاه ماگمای اولیه این توده در خارج از گستره...

full text

بررسی کمی فعالیت زمین ساختی در کوه آتشفشانی تفتان و پیرامون آن (جنوب شرق ایران)

آتشفشان تفتان به سن پلیوسن- کواترنر دارای سیستم ولکانیکی جوان و نیمه فعال است که در 50 کیلومتری شمال شهرستان خاش قرار دارد. بنظر می‌رسد در این منطقه دو پدیدۀ آتشفشان جوان و تکتونیک فعال در ریخت‌سازی منطقه نقش اساسی را ایفا نموده‌اند. در این زمینه از شاخص‌های ژئومورفیک برای مطالعه فعالیت‌های زمین‌ساختی استفاده شده است. این شاخص‌ها عبارتند از: نسبت عدم تقارن حوضۀ زهکشی (Af)، سینوسیتی جبهۀ کوهستان...

full text

ژئوشیمی و خاستگاه زمین ساختی سنگ های آتشفشانی ترسیری شمال خوسف (شرق ایران)

منطقه مورد مطالعه در شمال خوسف در استان خراسان جنوبی و در مرز پهنه زمین درز سیستان با بلوک لوت واقع شده است. در این محدوده گدازه های متعلق به ترسیر شامل: آندزیت، کوارتز آندزیت، داسیت و ریولیت رخنمون دارد. بافت غالب در بیشتر نمونه های مطالعه شده پورفیری و گلومروپورفیری است. کانی های اصلی تشکیل دهنده سنگ های آندزیتی شامل: پلاژیوکلاز، آمفیبول و پیروکسن است که در بعضی نمونه ها در خمیره میکرولیتی قر...

full text

بررسی کمی فعالیت زمین ساختی در کوه آتشفشانی تفتان و پیرامون آن (جنوب شرق ایران)

آتشفشان تفتان به سن پلیوسن- کواترنر دارای سیستم ولکانیکی جوان و نیمه فعال است که در 50 کیلومتری شمال شهرستان خاش قرار دارد. بنظر می رسد در این منطقه دو پدیدۀ آتشفشان جوان و تکتونیک فعال در ریخت سازی منطقه نقش اساسی را ایفا نموده اند. در این زمینه از شاخص های ژئومورفیک برای مطالعه فعالیت های زمین ساختی استفاده شده است. این شاخص ها عبارتند از: نسبت عدم تقارن حوضۀ زهکشی (af)، سینوسیتی جبهۀ کوهستان...

full text

ژئوشیمی و جایگاه زمین ساختی توده های نفوذی درّه زارچوئیه (جنوب شرق بردسیر، کرمان)

در جنوب شرقی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر، واقع در جنوب شرق شهرستان بردسیر (استان کرمان) تعداد بسیار زیادی توده نفوذی گابرویی، دیوریتی و تونالیتی به صورت استوک و دایک دیده می شوند که گدازه های بازالتی، آندزیت بازالتی و آندزیتی و سنگ های پیروکلاستیک به سن ائوسن را قطع کرده اند. پراکندگی وسیع توده های نفوذی در منطقه، شباهت کانی شناسی این توده ها با گدازه های منطقه و انطباق کامل ترکیبی توده ها با گ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 28  issue 109

pages  161- 174

publication date 2018-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023